Aile konutu şerhi oldukça önemli bir konudur. Evlilik birliği içerisinde eşlerin ortak yaşamlarını sürdürdükleri konut, yalnızca barınma ihtiyacını karşılayan bir yapı değil; aynı zamanda hukuken ‘aile konutu’ statüsü ile özel bir koruma altına alınan malvarlığı unsurudur.
Boşanma sürecinde ya da mal paylaşımı davalarında aile konutu şerhi, tarafların haklarını doğrudan etkileyen kritik bir düzenleme olarak öne çıkar. Bu şerh sayesinde eşlerden biri, diğerinin rızası olmaksızın aile konutu üzerinde satış, kira veya ipotek gibi tasarruf işlemleri gerçekleştiremez. Böylece hem aile yaşamı korunur hem de taraflar arasındaki mal paylaşımı adil bir zemine oturtulur.
Bu yazımızda, “aile konutu şerhinin hukuki niteliğini, mal paylaşımı davalarındaki etkilerini ve tarafların haklarını nasıl güvence altına aldığını” detaylı şekilde inceleyeceğiz.
Aile konutu şerhi konusunda uzman olan Avukat Ümit Çelebi ile doğrudan iletişime geçmek için buraya tıklayabilir, danışmanlık ve hukuki destek hizmetlerimizi görüntülemek için 0545 760 94 38 numarasından bize ulaşabilirsiniz.
Aile Konutu Nedir?
Aile konutu, Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenen ve aile birliğinin korunması ile aile fertlerinin barınma ihtiyacını güvence altına alan özel bir mülkiyet statüsüdür. Evlilik süresince eşlerin ve varsa çocukların ortak yaşamlarını sürdürdükleri, aile hayatının merkezi haline gelen taşınmaz, aile konutu olarak kabul edilir. Bu yönüyle aile konutu, yalnızca barınma ihtiyacını karşılayan bir yapı değil; aynı zamanda eşler arasındaki sosyal ve duygusal bağın sürdürüldüğü, hukuki açıdan korunan bir yaşam alanıdır.
Aile konutu kavramı, yalnızca eşlerin yaşadığı evi değil; bazı durumlarda aynı çatı altında yaşayan diğer aile fertlerinin de bulunduğu yaşam alanlarını kapsayabilir. Ancak bir taşınmazın aile konutu sayılabilmesi için, aile bireyleri tarafından fiilen kullanılması ve aile yaşamını sürdürecek nitelikte olması gerekir.
Aile Konutu Şerhi Nedir?
Aile konutu şerhi, Türk Medeni Kanunu kapsamında düzenlenen ve aile birliğini korumak amacıyla tapu kütüğüne işlenen özel bir şerhtir. Bu şerh ile evlilik birliği içinde eşlerin ortak yaşam alanı olan konut güvence altına alınır. Böylece malik olmayan eş, tapuya aile konutu şerhi koydurarak taşınmazın satılması, devredilmesi veya ipotek edilmesi gibi işlemlerde kendi rızası olmadan tasarrufta bulunulmasını engeller.
Aile Konutu Şerhinin Amacı Nedir?
Aile konutu şerhi, boşanma ya da eşler arasında yaşanabilecek anlaşmazlık durumlarında aile yaşamının korunması için kritik bir öneme sahiptir. Şerh sayesinde aile konutu, üçüncü kişilere devredilemez veya ipotek altına alınamaz. Bu sayede hem eşlerin hem de çocukların barınma hakkı güvence altına alınır.
Aile Konutu Şerhinin Kanuni Düzenlemesi
Aile konutu şerhi, Türk Medeni Kanunu’nun 194. maddesi ile yasal güvence altına alınmıştır. Bu düzenlemenin temel amacı, evlilik birliği içerisinde eşlerin yaşadığı konutun korunması ve özellikle malik olmayan eşin haklarının güvenceye kavuşturulmasıdır.
Kanun maddesine göre;
- Eşlerden biri, diğer eşin açık rızası olmadan aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz.
- Rızanın verilmediği veya haksız şekilde reddedildiği durumlarda, eşlerden biri hakimin müdahalesini talep edebilir.
- Malik olmayan eş, aile konutu olarak kullanılan taşınmazın tapu kaydına “aile konutu şerhi” konulmasını doğrudan tapu müdürlüğünden isteyebilir.
- Eğer aile konutu kira ile sağlanmışsa, kira sözleşmesinin tarafı olmayan eş, kiralayana yapacağı bildirimle sözleşmeye taraf olur ve diğer eşle birlikte müteselsilen sorumlu hale gelir.
Aile Konutu Şerhi Ne İşe Yarar?
Aile konutu şerhi, Türk Medeni Kanunu’nun 194. maddesi kapsamında, evlilik birliği içerisinde kullanılan taşınmazın tapu kayıtlarına aile konutu olarak işlenmesi işlemidir. Bu şerhin amacı, aile birliğinin korunmasını sağlamak ve malik olmayan eşin haklarını güvence altına almaktır.
Bursa’da faaliyet gösteren bir hukuk bürosu olarak aile konutu şerhinin işlevlerini şu başlıklarla açıklayabiliriz:
1. Eşin Haklarını Koruma
Aile konutu şerhi, malik olmayan eşin haklarını resmi olarak kayıt altına alır. Bu sayede, eşin aile yaşamının merkezini oluşturan konut üzerindeki hakları güvence altına alınmış olur.
2. Üçüncü Kişilere Karşı Güvence
Tapuya konulan aile konutu şerhi, taşınmazı satın alacak veya ipotek tesis edecek üçüncü kişilere karşı koruma sağlar. Şerh sayesinde malik olmayan eşin onayı olmadan aile konutu üzerinde satış, devir ya da ipotek gibi işlemler gerçekleştirilemez.
3. Hukuki Dayanak Sağlama
Aile konutu şerhi, malik olmayan eşin haklarını kanıtlayan resmi bir belgedir. Gerek mahkeme süreçlerinde gerekse diğer resmi kurumlarda, aile konutuna ilişkin hakların korunmasında hukuki dayanak olarak kullanılabilir.
4. Aile Hukuku Açısından Önemi
Bu şerh, aile hukukunda eşler arasında denge ve adaletin sağlanmasına katkı sunar. Evlilik birliği boyunca aile konutunun korunması, hem eşler hem de çocuklar için istikrarlı bir yaşam alanı oluşturur.
Aile Konutu Şerhinin Önemi
Bu düzenleme ile malik olmayan eş, mülkiyet hakkına sahip olmasa bile aile konutu üzerinde güçlü bir korumaya kavuşur. Tapuya işlenen aile konutu şerhi sayesinde, taşınmazın satılması, devredilmesi veya ipotek edilmesi gibi işlemler diğer eşin rızası olmadan gerçekleştirilemez. Böylece, aile birliği ve barınma hakkı hukuken güvence altına alınır.
Aile Konutu Şerhi Nasıl Konulur?
Aile konutu şerhi, evlilik birliği içerisinde kullanılan bir taşınmazın aile konutu olduğunun resmi kayıtlara geçirilmesi amacıyla tapuya işlenen özel bir şerhtir. Bu işlem, malik olmayan eşin haklarını korumak ve aile yaşamını güvence altına almak için kritik bir öneme sahiptir. Peki, aile konutu şerhi nasıl konulur? Sizler için tüm adımları bir araya getirdik!
1. Başvuru Süreci
Aile konutu şerhi için başvuru, malik olmayan eşin veya eşlerin birlikte tapu sicil müdürlüğüne başvurmasıyla başlar. Başvuru sırasında aile konutu niteliğini gösteren belgelerin ibraz edilmesi gerekir.
2. Gerekli Belgelerin Hazırlanması
Başvuru öncesinde aşağıdaki belgeler hazır edilmelidir:
- Evlilik cüzdanı veya nüfus kayıt örneği,
- Taşınmazın tapu belgesi,
- Kimlik belgesi.
Bu belgeler, hem evliliği hem de taşınmazın aile konutu olarak kullanıldığını kanıtlamak için zorunludur.
3. Tapu Müdürlüğünün İncelemesi
Tapu sicil müdürlüğü, sunulan belgeleri inceler ve aile konutu şerhi talebinin uygun olup olmadığını değerlendirir. Talep kabul edildiğinde şerh işlemleri başlatılır.
4. Şerhin Tapuya İşlenmesi
Başvurunun olumlu sonuçlanması halinde, taşınmazın tapu kaydına “aile konutu şerhi” işlenir. Böylece konutun aile konutu olduğu resmi olarak belgelenmiş olur.
5. Geçerlilik Süresi
Aile konutu şerhi, kural olarak evlilik devam ettiği sürece geçerlidir. Ancak evliliğin sona ermesi, eşlerin birlikte aile konutu niteliğini kaldırma kararı alması veya taşınmazın aile konutu olmaktan çıkması halinde şerh kendiliğinden hükümsüz hale gelir.
6. Webtapu Üzerinden Başvuru
Günümüzde aile konutu şerhi için başvurular yalnızca tapu müdürlüklerine şahsen yapılmamakta; aynı zamanda Webtapu internet sistemi üzerinden de online başvuru imkânı bulunmaktadır. Bu yöntem sayesinde süreç daha hızlı ve pratik ilerler.
Aile Konutu Şerhi Mal Paylaşımı Davası Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Aile konutu şerhi ve boşanma sonrası mal paylaşımı davaları, eşlerin haklarının korunması açısından en çok merak edilen konuların başında gelir. Ancak birçok kişi, bu süreçte aile konutu şerhinin nasıl işlediğini, mal paylaşımına etkilerini ve uygulamada dikkat edilmesi gereken detayları tam olarak bilmemektedir. Aşağıda, aile konutu şerhi ve mal paylaşımı davası hakkında sık sorulmayan ama kritik öneme sahip soruları ve yanıtlarını bulabilirsiniz.
Aklınıza takılan bir yer olursa Avukat Ümit Çelebi’ye ‘buraya tıklayarak’ ulaşabilir ve sorularınızı sorabilirsiniz.
1. Aile konutu şerhi olan ev satılabilir mi?
Aile konutu şerhi, bir taşınmazın evlilik birliği içerisinde aile konutu olarak kullanıldığını tapu kayıtlarına işleyen özel bir kayıttır. Bu şerh, taşınmazın mülkiyetini değiştirmez ancak malik olmayan eşin haklarını korur ve satış gibi işlemleri sınırlar.
Aile konutu şerhi bulunan bir evin satılabilmesi için genellikle her iki eşin rızası gerekir. Eşlerden biri onay vermezse, satış mümkün olmaz. Bu durumda mahkeme devreye girerek, eşlerin ve çocukların korunmasını gözeterek karar verebilir.
Şerh, evlilik devam ettiği sürece geçerlidir. Evliliğin sona ermesiyle birlikte aile konutu şerhi de kaldırılabilir ve taşınmaz satışa konu olabilir. Ayrıca, şerhli bir taşınmazı satın alan kişi de bu şerhten etkilenir; yani malik olmayan eşin rızası olmadan yapılan satış işlemleri geçersiz sayılabilir.
2. Aile konutu şerhi olan ev kiralanabilir mi?
Aile konutu şerhi, evlilik birliği içindeki konutu koruma amacıyla tapu kaydına işlenen bir şerhtir. Bu şerh, malik olmayan eşin haklarını güvence altına alır ve taşınmaz üzerinde yapılacak tasarrufları sınırlar.
Aile konutu şerhi bulunan bir evin kiralanabilmesi için genellikle her iki eşin rızası gerekir. Eşlerden biri onay vermediği sürece, kiralama işlemi hukuken geçerli olmayabilir. Anlaşmazlık durumunda ise mahkeme, aile ve çocukların korunmasını dikkate alarak karar verir.
Şerh, evlilik devam ettiği sürece geçerlidir. Evlilik sona erdiğinde ise kaldırılabilir ve taşınmaz serbestçe kiralanabilir. Ayrıca kiralama sürecinde, kiracının aile konutu şerhi hakkında bilgilendirilmesi önemlidir.
3. Aile konutu şerhinin kaldırılması nasıl olur?
Aile konutu şerhi, evlilik birliği süresince aileyi korumak için tapuya işlenen hukuki bir kayıttır. Ancak bazı durumlarda bu şerhin kaldırılması gerekebilir.
Şerhin kaldırılmasının en yaygın yolu eşlerin anlaşmasıdır. Eşler, noter huzurunda düzenleyecekleri resmi bir sözleşme ile aile konutu şerhini kaldırabilir.
Eğer taraflar anlaşamazsa, süreç mahkeme kararıyla ilerler. Mahkeme, tarafların taleplerini değerlendirirken “ailenin korunması ilkesi”ni esas alır. Eğer şerhin kaldırılması aile bireylerinin menfaatlerine zarar verecekse talep reddedilebilir. Ancak eşlerin fiilen ayrı yaşaması veya çocukların durumunun değişmesi gibi hallerde mahkeme kaldırma kararı verebilir.
4. Aile konutu şerhi konulmamışsa mal paylaşımında hak kaybı yaşanır mı?
Evet. Şerh koydurulmadığı durumlarda malik olan eş, aile konutu üzerinde tek taraflı işlem yapabilir. Bu da boşanma sürecinde malik olmayan eşin ciddi hak kaybına uğramasına yol açabilir.
5. Aile konutu şerhi, yalnızca evlilik süresince mi geçerlidir?
Genel kural evet; şerh evlilik devam ettiği sürece geçerlidir. Ancak boşanma kesinleştiğinde şerh de kalkar. Yine de mahkeme, çocukların üstün yararı için konutun kullanımına ilişkin karar verebilir.
6. Aile konutu şerhi olan ev ipotek ettirilebilir mi?
Hayır. Malik eş, diğer eşin açık rızası olmadan aile konutu şerhli taşınmazı ipotek ettiremez. Bu işlem yapılırsa ipotek geçersiz sayılabilir.
7. Şerhli bir ev satılırsa, yeni mal sahibi bu şerhten etkilenir mi?
Evet. Tapuda aile konutu şerhi kayıtlıysa, yeni malik de bu sınırlamaya uymak zorundadır. Bu nedenle şerh, üçüncü kişilere karşı da koruma sağlar.
8. Aile konutu şerhi mal paylaşımı davasında evin değerini etkiler mi?
Evin maddi değerini düşürmez, ancak kullanım hakkı nedeniyle satış veya tasarruf imkânlarını sınırlar. Bu da fiilen mülkiyetin paylaşımını etkileyebilir.
9. Eşlerden biri aile konutu şerhinin kaldırılmasını tek taraflı talep edebilir mi?
Hayır. Kaldırma işlemi eşlerin ortak rızasıyla veya mahkeme kararıyla yapılabilir. Tek taraflı işlem geçersizdir.
10. Aile konutu şerhi ile kira sözleşmesi arasında nasıl bir ilişki vardır?
Eğer konut kira ile sağlanmışsa, sözleşmenin tarafı olmayan eş, kiralayana yapacağı bildirimle sözleşmenin tarafı haline gelir. Bu durumda kira borcundan her iki eş de sorumlu olur.
11. Aile konutu şerhi olmayan ev, boşanmada kişisel mal sayılabilir mi?
Eğer ev evlilik öncesinde alınmış ve üzerine şerh konulmamışsa, bu taşınmaz kişisel mal kabul edilir. Ancak evlilik içinde edinilmişse, şerh olmasa bile “edinilmiş mal” olarak paylaşım kapsamına girer.
12. Aile konutu şerhi miras paylaşımında etkili olur mu?
Evet. Malik eşin vefatı halinde, aile konutu şerhi sağ kalan eşin barınma hakkını korur. Mirasçılar evi satamaz veya devredemez; sağ kalan eşin rızası gerekir.
13. Aile konutu şerhi koymak için dava açmaya gerek var mı?
Hayır. Malik olmayan eş, doğrudan tapu müdürlüğüne başvurarak aile konutu şerhi konulmasını isteyebilir. Ancak reddedilen veya ihtilaflı durumlarda mahkeme kararı devreye girer.
Aile konutu şerhi ve mal paylaşımı davaları, boşanma sürecinde eşlerin en çok hak kaybı yaşadığı alanların başında gelmektedir. Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenen bu hükümler, hem eşlerin hem de çocukların barınma hakkını korumayı ve adil bir paylaşım süreci sağlamayı amaçlamaktadır.
Ancak her olayın kendine özgü koşulları bulunduğundan, sürecin uzman bir avukat rehberliğinde yürütülmesi, ileride telafisi güç kayıpların önüne geçecektir. Bu kapsamda, aile konutu şerhi ve mal paylaşımı davalarına ilişkin tüm sorularınız ve hukuki ihtiyaçlarınız için Avukat Ümit Çelebi olarak yanınızda olduğumuzu hatırlatmak isteriz.
Siz de profesyonel destek almak isterseniz, alanında uzman bir avukata danışmanızda fayda vardır. Avukat Ümit Çelebi ile iletişime geçerek sürecin sağlıklı ilerlemesini güvence altına alabilirsiniz.
Diğer hukuki içeriklerimize göz atmak isterseniz blog sayfamızı ziyaret etmeyi unutmayın. Adalet Bakanlığı’nın web sitesine de ‘buraya’ tıklayarak ulaşabilirsiniz.
