Hakaret Suçu Nedir ? Cezası – TCK 125
Hakaret suçu, Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 125. maddesi kapsamında düzenlenen, bir bireyin şeref ve onurunu zedelemeyi amaçlayan söz veya davranışların cezalandırılmasını içeren bir suçtur. Bu suç, bir kimseye yönelik küçük düşürücü, aşağılayıcı, onurunu zedeleyici nitelikteki fiillerle işlenir. TCK’da hakaret suçu, iki farklı şekilde ortaya çıkabilir:
- Somut Bir Fiil veya Olgu İsnat Edilmesi:
- Bu tür hakaret, bir kişiye gerçekte olmayan somut bir olayın isnat edilmesiyle gerçekleşir. Örneğin, “Ahmet, şu kişiden hırsızlık yaptı” gibi asılsız iddialarla bir bireyin itibarı zedelenebilir.
- Soyut ve Küçük Düşürücü Sözler Kullanılması:
- Genel, soyut nitelikte olan ve aşağılayıcı, hakaret içeren ifadelerle bir kişiye hakaret etmek de suçtur. Örneğin, “Sen adi bir insansın” veya “Aptal mısın?” gibi ifadeler hakaret suçu oluşturabilir.
Hakaret Suçunun Unsurları
Hakaret suçunun oluşması için bazı temel unsurların mevcut olması gerekir. Bunlar:
- Fail (Hakaret Eden Kişi): Hakaret suçunu işleyen kişi.
- Mağdur (Hakarete Uğrayan Kişi): Hakaret edilen, şeref ve onuru zedelenen kişi.
- Hareket: Hakaret fiili; söz, davranış, yazı veya başka yollarla şerefe saldırı.
- Kast: Failin, mağdurun onurunu zedelemek niyetiyle hareket etmesi.
Hakaret suçunda önemli olan, suçun kasıtlı olarak işlenmesidir. Kişi, bilerek ve isteyerek başkasının şerefini, onurunu veya haysiyetini rencide ediyorsa hakaret suçu oluşur. Failin kullandığı dilin nezaket dışı veya kaba olması, her zaman hakaret olarak kabul edilmeyebilir; ancak kişisel onuru zedeleyecek nitelikte sözler söylendiğinde, hakaret suçunun unsurları oluşmuş olur.
Hakaret Suçunun Cezası
Hakaret suçunun cezası, TCK’nın 125. maddesinde açıkça belirtilmiştir. Buna göre:
- Bir kimseye onur, şeref veya saygınlığını rencide edecek somut bir fiil isnat eden ya da sövmek suretiyle bir kişinin onuruna saldıran kişi, 3 aydan 2 yıla kadar hapis cezası veya adli para cezası ile cezalandırılır.
- Hakaretin mağdurun yokluğunda işlenmesi halinde, cezanın uygulanabilmesi için söz konusu fiilin en az üç kişiyle ihtilat edilerek işlenmiş olması gerekir.
Hakaret Suçunun Nitelikli Halleri
Hakaret suçu, bazı durumlarda daha ağır cezaları beraberinde getirir. Bu nitelikli haller şunlardır:
- Kamu Görevlisine Karşı Hakaret:
- Eğer hakaret suçu bir kamu görevlisine görevinden dolayı işlenmişse, cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz. Örneğin, bir polis memuruna görevi başındayken hakaret edilmesi durumunda, fail daha ağır bir ceza ile karşı karşıya kalır.
- Dini Değerlere Yönelik Hakaret:
- Kişinin dini inançlarına, mensup olduğu dine veya kutsal saydığı değerlere yönelik hakaret edilmesi de nitelikli haldir. Bu durumda da ceza artırılır.
- Alenen Hakaret:
- Hakaretin alenen yapılması durumunda ceza artırılır. Aleniyet, hakaret fiilinin başkalarının duyabileceği bir ortamda işlenmesi anlamına gelir. Örneğin, bir topluluk önünde, sosyal medyada veya geniş bir grup karşısında yapılan hakaretler bu kapsamda değerlendirilir.
Hakaret Suçuna Örnekler
Hakaret suçu ile ilgili bazı örnekler verelim:
- Somut İsnat: “Ali, iş yerinde hırsızlık yapıyor.” Bu cümlede, somut bir olay isnat edilmiş ve Ali’nin şeref ve onuru zedelenmeye çalışılmıştır. Eğer bu isnat gerçeğe dayanmıyorsa hakaret suçu oluşur.
- Sövme: “Gerizekalı, sen bu işi yapamazsın.” Burada, küçük düşürücü ve aşağılayıcı bir ifade kullanılmış, bu da hakaret suçu teşkil eder.
- Soyut Küçük Düşürme: “Senin gibi adi bir insan görmedim.” Kişiyi aşağılayan bu tarz genel ifadeler de hakaret suçu kapsamına girer.
Hakaret Suçunda Şikayet, Zamanaşımı ve Uzlaşma
Hakaret suçları, mağdurun şikayetine bağlı suçlar arasındadır. Yani, mağdur kişi, hakaret suçunu öğrendiği tarihten itibaren 6 ay içinde şikayetçi olmalıdır. Eğer bu süre içinde şikayetçi olunmazsa, mağdurun hakaret suçuyla ilgili dava açma hakkı düşer.
Ancak kamu görevlisine karşı görevinden dolayı işlenen hakaret suçları için şikayet şartı aranmaz. Bu tür suçlar, savcılık tarafından re’sen soruşturulur. Örneğin, bir hakime duruşma sırasında hakaret edilmesi halinde, mağdurun şikayeti olmaksızın dava açılabilir.
Hakaret suçlarının bir kısmı uzlaşma kapsamındadır. Uzlaşma, tarafların mahkemeye gitmeden, suçla ilgili anlaşmaya vararak sorunu çözmesi anlamına gelir. Eğer taraflar uzlaşmaya varırsa, hakaret suçu nedeniyle soruşturma veya dava düşer.
Hakaret Suçunun Mağdurun Yokluğunda İşlenmesi
Mağdurun yokluğunda işlenen hakaret suçunda, suçun oluşması için hakaretin en az üç kişi tarafından öğrenilmesi gerekir. Yani, failin bir kişinin arkasından hakaret etmesi, ancak o ortamda üç kişinin bu hakareti duyması halinde suç teşkil eder. Örneğin, apartman koridorunda bir kişi için “O adam yalancıdır” şeklinde bağırıldığında, bu sözü en az üç kişinin duyması gerekir ki hakaret suçu oluşsun.
Hakaretin İleti Yoluyla İşlenmesi
Teknolojinin gelişmesiyle birlikte hakaret suçu internet üzerinden, mesajlaşma uygulamaları veya sosyal medya aracılığıyla da işlenebilir hale gelmiştir. Örneğin, bir kişiye WhatsApp üzerinden “Sen sahtekarsın” şeklinde bir mesaj atmak, hakaret suçu oluşturabilir. Aynı şekilde, Twitter, Instagram gibi sosyal medya platformlarında da hakaret suçu sıklıkla işlenmektedir. Bir kişiye sosyal medya üzerinden hakaret edilmesi halinde de fail, aynı cezalara çarptırılabilir.
Bu durumda önemli olan, hakaretin hangi ileti yoluyla yapıldığı değil, mağdurun bu hakareti öğrenmesidir. Mesajlaşma gruplarında da hakaret suçu işlenebilir; örneğin, bir WhatsApp grubunda bir kişi hakkında aşağılayıcı sözler söylenmesi de suç teşkil eder.
Hakaretin Beddua Olarak İfade Edilmesi
Yargıtay’ın kararlarına göre, beddua niteliğindeki sözler hakaret suçu oluşturmaz. Örneğin, “Allah belanı versin” gibi ifadeler, kaba ve nezaket dışı olsa da hukuken hakaret suçu olarak kabul edilmez. Bu tür ifadeler daha çok dini ve kültürel bir anlam taşıdığından, kişisel onuru zedeleyici nitelikte değerlendirilmemektedir. Ancak, bu ifadelerin kullanıldığı bağlam da önemlidir; yani, ifade doğrudan kişiyi küçük düşürücü şekilde kullanılmamışsa, hakaret sayılmayabilir.
Hakaret Suçunda Haksız Tahrik
Hakaret suçu işlenirken failin haksız bir fiile tepki olarak hakaret etmesi halinde, ceza indirimi söz konusu olabilir. Örneğin, bir kişinin iş yerindeki çalışma arkadaşına sürekli kötü muamele gördüğü bir durumda, dayanamayarak hakaret etmesi haksız tahrik sayılabilir ve cezada indirime gidilebilir.
Hakaret suçunda haksız tahrik hükümleri, failin işlediği suçun haksız bir eyleme tepki olarak işlendiğini gösterirse, failin cezası azaltılabilir ya da ceza verilmeyebilir.
Hakaret Suçunun İspatlanması
Hakaret suçunda deliller oldukça önemlidir. Suçun ispatı genellikle tanık ifadeleri, ses ve görüntü kayıtları, mesajlaşma kayıtları veya sosyal medya paylaşımları ile yapılabilir.
- Tanık Beyanı: Hakaret suçunun tanık beyanları ile ispatlanması oldukça yaygındır. Olay sırasında orada bulunan kişilerin verdiği tanık ifadeleri, mahkeme tarafından dikkate alınır.
- Ses ve Görüntü Kayıtları: Hakaretin ses kaydı veya video kaydı şeklinde yapılması, suçu ispatlamada en güçlü delillerden biridir. Ancak bu tür kayıtların hukuka uygun bir şekilde elde edilmesi gerekir. Özel hayatın gizliliğini ihlal eden ses veya görüntü kayıtları delil olarak kabul edilmeyebilir.
- Sosyal Medya ve Mesajlaşma Kayıtları: Günümüzde en sık karşılaşılan hakaret suçu, sosyal medya platformlarında veya mesajlaşma uygulamaları üzerinden işlenmektedir. Bir kişiye Twitter’da küfür etmek veya WhatsApp üzerinden hakaret içeren mesajlar göndermek, delil olarak mahkemeye sunulabilir. Bu tür deliller, hakaretin ispatlanmasında oldukça etkilidir.
Hakaret Suçu ve Tazminat Davası
Hakarete uğrayan kişi, sadece ceza davası değil, aynı zamanda maddi ve manevi tazminat davası da açabilir. Mağdur, hakaret nedeniyle maddi bir zarara uğradıysa veya manevi anlamda büyük bir rahatsızlık duyduysa, tazminat talebinde bulunabilir.
Örneğin, bir iş yerinde patronunun sürekli olarak hakaretine maruz kalan bir çalışan, hem işini kaybetmiş olabilir hem de psikolojik olarak büyük zarar görebilir. Bu durumda, çalışan hem ceza davası hem de tazminat davası açarak uğradığı zararların karşılanmasını talep edebilir.
Hakaret Suçu ve Medya
Hakaret suçu, medya aracılığıyla da işlenebilir. Televizyon programlarında, gazete köşe yazılarında ya da radyo yayınlarında bir kişiye yönelik onur kırıcı sözler söylenmesi, hakaret suçu teşkil eder. Medya aracılığıyla işlenen hakaret suçlarında, failin kim olduğu ve hakaretin kasıtlı olarak yapılıp yapılmadığı araştırılır.
Daha fazla detaylı bilgi için https://www.avumitcelebi.com/iletisim/ Avukat Ümit Çelebi ile iletişime geçebilirsiniz.