Türkiye’nin çeşitli bölgelerinde Haziran–Temmuz 2025’te yaşanan İzmir, Bursa, Karabük gibi alanlardaki büyük orman yangınları hepimizin ciğerini yakmıştır. Yangından kaynaklanan can ve mal kayıpları karşısında duyduğum derin üzüntüyü sizlerle paylaşır; bu yazı ile hem hukuki sorumlulukları hem cezai yaptırımları hem de mağdurların yasal haklarını kamuoyuna anlatmayı amaçlıyorum.
Mevzuat Temeli – Orman Kanunu m. 110 ve Suç Türleri
- Kasten orman yakma suçu (m. 110/4, 5): Ormanı bilerek ve isteyerek yakan kişi en az 10 yıl hapis cezası ve 10 000 güne kadar adli para cezası ile yargılanır. Eğer eylem bir terör örgütü kapsamında işlenmişse ağırlaştırılmış müebbet hapis ve 20 000 güne kadar para cezası uygulanır.
- Taksirle orman yangınına sebebiyet verme (m. 110/3): Dikkat/özen yükümlülüğüne aykırı, ihmal sonucu çıkan yangınlarda 2–7 yıl hapis cezası söz konusudur. Fail, yangını söndürmeye veya etkisini azaltmaya çalışmışsa ceza yarıya kadar indirilebilir.
- İhmali davranışlar (m. 110/2): Yangına yol açmasa da ormanda izinsiz ateş yakmak, sigara izmariti atmak ya da orman sınırına 4 km’den yakın anız yakmak gibi eylemler 1–3 yıl hapis ve adli para cezası ile ceza doğurur.
Kasten Suç – Kesin Kast Durumları ve Ceza Yapısı
Kasten orman yakma suçu, bilerek ve isteyerek çıkarılan yangınları kapsar. Örneğin; bilerek ormanlık alanda çıkartılan ateşle yangın çıkaran kişi bu kapsamda değerlendirilir. Suçta kast aranmaz; failin niyeti önemli değildir, yangının ormana sirayet etmesi Yeterlidir
Eğer yangın neticesinde ölüm veya yaralanma mevcutsa, fail hakkında TCK’nın ilgili maddeleriyle birlikte ceza yağdırılır, gerçek içtima hükümleri uygulanır.
Taksirli Suç – İhmal ve Cezai İndirim Olanakları
Taksirle gerçekleşen orman yangınlarında 2–7 yıl hapis cezası öngörülür. Ancak fail yangını söndürmeye çalışmış, yardım istemiş veya itfaiyeyi bilgilendirmiş ise ceza yarıya kadar indirilebilir.
Yargıtay kararlarında:
“Sanığın yangını söndürmek için çevresine bağırarak yardım çağırması, su tankeriyle müdahale etmesi ve yangın hattını araması” gibi fiiller cezada tam indirim sebebidir.
Ayrıca, yangın sonucu zarar miktarının az olması (özellikle alt tabaka örtü veya humus gibi) hâlde cezada indirim yapılabilir.
Yardım Edenler, İştirak ve İhmal Altındaki Kimseler
Yangına bilerek veya ihmal sonucu katkı sağlayan kişiler dürüst yardım eden kişi kapsamında cezai sorumlu olabilir:
- İştirak durumu: yardım eden ya da iş birliği içinde olanlar, aynı suçtan sorumlu tutulabilir (TCK iştirak kurallarına göre)
- Kasten yardım etme, ağırlaştırılmış ceza doğurabilir; mesela bir örgüt adına sabotaj niteliğinde yardım eden kişi de ağırlaştırılmış cezada yargılanır.
Mağdurların Hakları ve Hukuki Talep Süreçler
- Zararın tespiti: Yanan ağaçların değer kaybı, alt örtünün yanması, humus tabakasındaki verim düşüşü gibi unsurlar değerlendirilir.
- Zararın tazmini: Failden hem ceza mahkûmiyeti hem de tazminat talep edilebilir.
Orman yangınları hukuki açıdan hem ağır cezalar hem de mağdurlar için tazminat yolları içeren kapsamlı bir suç alanıdır. Özellikle kasten olarak çıkarılan yangınlarda ceza asla ertelenemez veya paraya çevrilemez; taksirli olaylarda ise failin müdahalesi cezada önemli fark yaratır.
