Evlilik sürecinde edinilen malların kime ait olacağı ve boşanma halinde nasıl paylaşılacağı, birçok çiftin ileride karşılaşabileceği önemli hukuki meselelerden biridir. İşte bu noktada devreye giren mal ayrılığı sözleşmesi, halk arasında bilinen adıyla evlilik sözleşmesi, eşler arasında malvarlığı ilişkisini önceden belirleyen yasal bir güvencedir.
Bu sözleşme ile her eşin kendi malı üzerinde tek başına tasarruf hakkı bulunur ve eşler birbirlerinin borçlarından sorumlu tutulmaz. Eğer bir malın kime ait olduğu konusunda bir uyuşmazlık yaşanırsa, bu mal eşlerin ortak mülkiyetinde kabul edilir. Mal ayrılığı rejimi, hem kişisel mülkiyetin korunması hem de olası anlaşmazlıkların önlenmesi açısından oldukça kritik bir rol üstlenmektedir.
Bu yazımızda, mal ayrılığı sözleşmesi hakkında hem adli hem de idari yargı boyutuyla detaylı bilgi bulacaksınız.
Mal ayrışığı sözleşmesi konusunda uzman olan Avukat Ümit Çelebi ile doğrudan iletişime geçmek için buraya tıklayabilir, danışmanlık ve hukuki destek hizmetlerimizi görüntülemek için 0545 760 94 38 numarasından bize ulaşabilirsiniz.
Mal Ayrılığı Sözleşmesi Nedir?
Mal ayrılığı sözleşmesi, halk arasında sıkça “evlilik sözleşmesi” olarak adlandırılan ve eşlerin mal varlığı ilişkilerini düzenleyen hukuki bir belgedir. Türk Medeni Kanunu’na göre, bu sözleşmeyle eşler, evlilik birliği içinde edindikleri malların paylaşımına dair özel bir düzenleme yapabilir. Mal ayrılığı rejiminde her eşin mal varlığı yalnızca kendisine ait sayılır ve diğer eşin bu mal üzerinde herhangi bir hakkı doğmaz.
Bu rejim kapsamında, eşlerden her biri yalnızca kendi borçlarından ve kendi mal varlığıyla sorumlu olur. Bir malın kime ait olduğu konusunda anlaşmazlık yaşanırsa, malın sahibi olduğunu iddia eden taraf bu durumu ispat etmekle yükümlüdür. Aksi ispat edilemezse, söz konusu mal eşlerin paylı mülkiyetinde kabul edilir. Bu yönüyle mal ayrılığı sözleşmesi, evlilik süresince ve özellikle boşanma durumunda mal paylaşımında yaşanabilecek olası sorunların önüne geçmek amacıyla tercih edilmektedir.
Mal Ayrılığı Sözleşmesi Nasıl Yapılır?
Mal ayrılığı sözleşmesi, eşlerin evlilik süresince edindikleri malların paylaşımı konusunda kendi kurallarını belirlemelerine olanak tanıyan önemli bir hukuki düzenlemedir. Bu sözleşme, Türk Medeni Kanunu uyarınca ya noterde düzenlenerek ya da onaylanarak geçerlilik kazanır.
Evlilik başvurusu sırasında taraflar, tercih ettikleri mal rejimini yazılı olarak beyan ederek de mal ayrılığı sistemini seçebilir. Ancak bu beyanın geçerli olabilmesi için, tarafların ayırt etme gücüne sahip olmaları ve beyanın açık bir irade ile yapılması gerekir.
Mal Ayrılığı Sözleşmesi Ne Zaman Yapılmalı?
Mal rejimi sözleşmesi, evlenmeden önce veya evlendikten sonra herhangi bir zamanda yapılabilir. Taraflar, evlilik birliği içinde istedikleri zaman mal rejimini değiştirme veya kaldırma hakkına sahiptir. Evlilikten önce yapılan mal ayrılığı sözleşmeleri, evlilik anından itibaren geçerli olurken; evlilik sonrası yapılan sözleşmeler, noterde düzenlenme tarihinden itibaren geçerlilik kazanır. Bu nedenle, sözleşmenin zamanlaması kadar, hukuken doğru şekilde tescil edilmesi de oldukça önemlidir.
Mal Ayrılığı Sözleşmesi Yaparken Dikkat Edilmesi Gereken Şartlar
Evlilik öncesi veya evlilik sırasında yapılan mal ayrılığı sözleşmesi, yalnızca yasal bir belge değil; aynı zamanda taraflar arasında karşılıklı güvene ve şeffaflığa dayanan bir mutabakatı temsil eder. Aşağıda bu sözleşmenin geçerli ve sağlıklı bir şekilde düzenlenmesi için dikkat edilmesi gereken başlıca hukuki ve pratik kriterler yer almaktadır:
1. Karşılıklı Rıza ve Gönüllülük
Mal ayrılığı sözleşmesinin geçerli olabilmesi için, eşlerin bu sözleşmeyi hiçbir baskı altında kalmadan ve tamamen kendi özgür iradeleriyle kabul etmeleri gerekir. Zorlamayla yapılan sözleşmeler hukuken geçersiz sayılabilir.
2. Açık ve Doğru Bilgilendirme
Tarafların birbirlerine mal varlıklarını ve borçlarını eksiksiz ve doğru bir şekilde beyan etmeleri gerekir. Eksik ya da yanıltıcı bilgi, sözleşmenin ileride iptaline yol açabilir.
3. Yazılı Olma ve Noter Onayı
Mal rejimi sözleşmesi yalnızca yazılı şekilde yapılabilir. Noterde düzenlenmesi veya onaylanması, sözleşmeye yasal geçerlilik kazandırır ve ileride doğabilecek ihtilafların önüne geçer.
4. Adaletli ve Eşitlikçi Düzenleme
Hazırlanan sözleşme, tarafların haklarını ve yükümlülüklerini dengeli şekilde gözetmelidir. Aksi halde, tek taraflı faydaya dayalı sözleşmeler mahkeme nezdinde hakkaniyete aykırı bulunabilir.
5. Türk Medeni Kanunu’na Uygunluk
Sözleşmenin tüm hükümleri, Türk Medeni Kanunu ve ilgili mevzuata uygun olmalıdır. Kanunlara aykırı maddeler içeren sözleşmeler geçersiz sayılabilir ve taraflara hukuki koruma sağlamaz.
Evlilik ve Mal Ayrılığı Sözleşmesi Nasıl Hazırlanır?
Mal ayrılığı sözleşmesi ile evlilik sözleşmesi kavramları zaman zaman birbirine karıştırılsa da, hukuken farklı anlamlar taşır. Mal rejimi sözleşmesi olarak da bilinen mal ayrılığı sözleşmeleri, tarafların kendi iradeleriyle imzalayabileceği ve hâkim onayına gerek olmayan sözleşmelerdir. Buna karşılık, evlilik sözleşmeleri ise aile hâkiminin onayına tabidir ve hâkim, çocukların veya taraflardan birinin aleyhine olan hükümlerin geçerliliğini reddedebilir.
Bu nedenle, noterler boşanma sürecini kolaylaştırmak amacıyla evlilik sözleşmeleri düzenlemezken, mal rejimi sözleşmeleri noter huzurunda rahatlıkla hazırlanabilir. Evlilik birliği içinde edinilen malların paylaşımı konusunda önceden anlaşmak isteyen çiftler için bu sözleşme büyük önem taşır.
Mal Rejimi Sözleşmesinin Kapsamı ve Geçerliliği
Mal rejimi sözleşmeleri, evlilik öncesinde ya da evlilik devam ederken noter huzurunda yapılabilir. Ayrıca evlenme esnasında, evlendirme memuru önünde beyan yoluyla da mal rejimi tercihi bildirilebilir. Ancak uygulamada, evlenme sırasında taraflardan birinin mal rejimi sözleşmesi yapmak istememesi durumunda, bu tercih genellikle nikâh öncesinde yapılmakta ya da evlilik sonrasında noterde düzenlenmektedir.
Taraflar arasında yapılan mal rejimi sözleşmesi, evlilik süresince edinilen malların nasıl yönetileceği ve boşanma durumunda malların nasıl paylaşılacağına ilişkin açık hükümler içerir. Hangi eşin hangi mal üzerinde hak sahibi olacağı, borçlara dair sorumlulukların kime ait olacağı gibi detaylar bu sözleşme ile netlik kazanır.
Neden Kişiye Özel Sözleşme Hazırlanmalı?
Her çiftin mal varlığı, yaşam tarzı ve beklentileri farklıdır. Bu nedenle, Medeni Kanun her ne kadar genel hükümler sunuyor olsa da, taraflara kendi aralarında özel düzenlemeler yapma hakkı tanımıştır. Standart sözleşmeler yerine, çiftlerin ihtiyaç ve önceliklerine göre özelleştirilmiş bir mal rejimi sözleşmesi hazırlamak hukuki güvenlik açısından çok daha sağlıklı ve avantajlıdır.
Bu noktada, mal rejimi sözleşmesinin deneyimli bir aile hukuku avukatı veya boşanma avukatı tarafından hazırlanması önerilir. Avukat tarafından kişiye özel olarak hazırlanan metin, daha sonra tarafların onayıyla birlikte noterde resmi hale getirilir.
Sözleşme Hazırlığı ve Noter Süreci
Tarafların hazırladığı mal rejimi sözleşmesi, noter huzurunda düzenlenerek yasal geçerlilik kazanır. Avukatlarımız tarafından hazırlanan taslaklar, müvekkillerin taleplerine göre şekillendirilmekte ve noter randevusu alınarak resmi imza sürecine geçilmektedir. Evlilik sözleşmesi yapmak isteyen çiftlerin noter işlemleri sırasında kimlik belgeleri, vesikalık fotoğraf gibi evrakları da hazır bulundurmaları gerekmektedir.
01.01.2002 Tarihinden Önce Yapılan Evliliklerde Mal Ayrılığı Rejimi Geçerli mi?
1 Ocak 2002 tarihi öncesinde yapılan evliliklerde, yasal mal rejimi mal ayrılığı iken, bu tarihten itibaren yürürlüğe giren değişiklikle birlikte edinilmiş mallara katılma rejimi geçerli hale gelmiştir. Bu durum, özellikle uzun süredir evli olan çiftler açısından mal paylaşımında kritik öneme sahiptir.
2002 öncesi dönemde evlenen çiftlerin, bu tarihten itibaren 1 yıl içinde noterde sözleşme yaparak önceki rejimi sürdürme hakları vardı. Ancak bu süre içinde işlem yapılmamışsa, 1 Ocak 2003 itibarıyla edinilmiş mallara katılma rejimi otomatik olarak geçerli olmuştur. Dolayısıyla, günümüzde yapılan mal ayrılığı sözleşmeleri, geçmişe etkili olmayıp sadece sözleşme tarihinden itibaren sonuç doğurur.
Mal Ayrılığı Rejimiyle Hangi Avantajlar Sağlanır?
Mal ayrılığı rejimi, her eşin mülkiyet ve borç sorumluluğunu birbirinden bağımsız hale getirir. Böylece eşlerden biri borçlandığında diğeri kendi malvarlığını kaybetme riskiyle karşı karşıya kalmaz. Aynı zamanda taraflar, boşanma halinde uzun ve yıpratıcı mal paylaşımı süreçleriyle uğraşmak zorunda kalmaz. Bu rejim, özellikle ticari faaliyette bulunan veya bireysel mal varlığını korumak isteyen kişiler için hukuki güvence sağlayan bir sistemdir.
Aşağıda profesyonel ve hukuka uygun şekilde hazırlanmış örnek bir Mal Ayrılığı Sözleşmesi metni yer almaktadır. Bu örnek, Türk Medeni Kanunu’na dayalı olarak düzenlenmiştir ve noter huzurunda imzalanması gereken resmi bir belgedir:
Mal Ayrılığı Sözleşmesi Örneği
(Türk Medeni Kanunu Madde 242 ve devamı gereğince)
Taraflar:
Adı Soyadı (Eş 1): …………………………………………….
T.C. Kimlik No: …………………………………………….
Adresi: …………………………………………….
Adı Soyadı (Eş 2): …………………………………………….
T.C. Kimlik No: …………………………………………….
Adresi: …………………………………………….
Aşağıda imzası bulunan taraflar, …/…/…… tarihinde yapacakları/yaptıkları evlilik sebebiyle, Türk Medeni Kanunu’nun 242 ve devamı maddeleri gereğince, mal ayrılığı rejimini evlenme tarihinden itibaren geçerli olmak üzere kabul ettiklerini beyan ederler. Taraflar, mal rejimine ilişkin olarak aşağıda yer alan hükümleri karşılıklı olarak kabul ve taahhüt ederler:
SÖZLEŞME HÜKÜMLERİ
Madde 1 – Mal Varlığının Ayrılığı
Taraflardan her biri, evlilik öncesinde sahip olduğu ve evlilik süresince edindiği mallar üzerinde mülkiyet, yönetim, yararlanma ve tasarruf hakkına münhasıran sahiptir. Hiçbir eş, diğer eşin mal varlığı üzerinde ortaklık veya müdahale hakkı iddia edemez.
Madde 2 – Kişisel Alacaklar ve Haklar
Tarafların üçüncü kişilerden kazandığı maddi/manevi tazminatlar, kişisel haklara dayalı kazançlar, miras yoluyla geçen mallar ve bağışlar, kişisel mallar sayılır ve diğer eş bu mallar üzerinde hiçbir hak iddia edemez.
Madde 3 – İspat Yükümlülüğü
Bir malın kime ait olduğu hususunda ihtilaf çıkması halinde, bu malın kendisine ait olduğunu iddia eden eş, kanıt yükümlülüğü altındadır. Aksi takdirde mal, taraflar arasında paylı mülkiyet sayılır.
Madde 4 – Borçlardan Sorumluluk
Her eş yalnızca kendi yaptığı borçlardan sorumludur. Diğer eşin, rızası olmaksızın yapılan hiçbir borçtan dolayı sorumluluğu doğmaz.
Madde 5 – Ortak Giderlere Katılım
Taraflar, evlilik birliğinin yönetimi ve ortak yaşamın devamı için gerekli olan harcamalara gelirleri oranında katılmayı kabul ederler.
Madde 6 – Mal Rejiminin Sona Ermesi
Mal rejimi, eşlerden birinin ölümü, mahkeme kararıyla boşanma veya diğer yasal sebeplerle sona erdiğinde, her eş, diğerinin zilyetliğinde bulunan kendi mallarını geri alma hakkına sahiptir.
Madde 7 – Ölüm Halinde Miras
Eşlerden biri vefat ettiğinde, mal ayrılığı rejimine tabi olduğu için, hayatta kalan eşin mal varlığı kendisine, vefat eden eşin mal varlığı ise yasal mirasçılarına intikal eder.
Madde 8 – Sözleşmenin Geçerliliği
İşbu mal ayrılığı sözleşmesi, Türk Medeni Kanunu’na uygun olarak hazırlanmış olup, taraflarca kendi özgür iradeleriyle imzalanmış ve noter huzurunda onaylanmıştır.
İşbu sözleşme, …/…/…… tarihinde 2 (iki) nüsha olarak hazırlanmış ve taraflarca imzalanmıştır.
Taraflar, sözleşme hükümlerini okuduklarını, anladıklarını ve kabul ettiklerini beyan ederler.
Eş 1:
İmza: ………………………………..
Eş 2:
İmza: ………………………………..
Noter Onayı:
İlgili noter tarafından onaylanacak alan.
Mal Ayrılığı Sözleşmesi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Evlilik sürecinde ya da sonrasında mal varlıklarının yönetimi ve paylaşımıyla ilgili en çok merak edilen konulardan biri mal ayrılığı sözleşmesidir. Özellikle boşanma ihtimali ya da ekonomik güvence düşünülerek yapılan bu sözleşme hakkında birçok hukuki detay bulunmaktadır. Aşağıda, tarafların en çok sorduğu sorulara açıklayıcı ve pratik cevaplar bulabilirsiniz.
Aklınıza takılan bir yer olursa Avukat Ümit Çelebi’ye ‘buraya tıklayarak’ ulaşabilir ve sorularınızı sorabilirsiniz.
1. Mal ayrılığı sözleşmesi nedir, ne işe yarar?
Mal ayrılığı sözleşmesi, evlilik birliği içinde eşlerin mal varlıklarının tamamen birbirinden bağımsız olduğu bir mal rejimini düzenleyen sözleşmedir. Her eş, kendi malını yönetme, tasarruf etme ve gelirlerinden ayrı yararlanma hakkına sahiptir.
2. Mal ayrılığı sözleşmesi evlenmeden önce mi yapılmalıdır?
Hayır. Mal ayrılığı sözleşmesi hem evlenmeden önce hem de evlilik devam ederken noterde yapılabilir. Evlenmeden önce yapılırsa evlenme memuruna yazılı olarak bildirilmelidir. Evlendikten sonra yapılacaksa noterde düzenleme veya onaylama yoluyla geçerli hale gelir.
3. Mal ayrılığı sözleşmesi noter onayı olmadan geçerli olur mu?
Hayır. Mal rejimi sözleşmelerinin geçerli olabilmesi için noter huzurunda düzenlenmesi veya onaylanması gerekmektedir. Aksi takdirde hukuki sonuç doğurmaz.
4. Mal ayrılığı sözleşmesi yapılırsa ortak mal kalmaz mı?
Genel olarak mal ayrılığı rejiminde ortak mal bulunmaz. Ancak eşler birlikte edindikleri malları bilinçli şekilde paylı mülkiyet şeklinde de alabilir. Malın hangi eşe ait olduğu ispat edilemiyorsa paylı mülkiyet kabul edilir.
5. Mal ayrılığı sözleşmesi boşanma durumunda nasıl uygulanır?
Boşanma halinde her eş, yalnızca kendi adına kayıtlı olan ve kendisine ait olduğu ispatlanan malları alır. Ortak mülkiyet iddiası varsa mahkeme bu malın kime ait olduğunu araştırır.
6. Mal ayrılığı rejimiyle borçlardan eş sorumlu olur mu?
Hayır. Her eş kendi yaptığı borçlardan kendi mal varlığı ile sorumludur. Diğer eşin bu borçlardan dolayı sorumluluğu bulunmaz.
7. Evlilik sırasında alınan ev, mal ayrılığı sözleşmesiyle kime ait olur?
Evin ödemesi hangi eşin mal varlığıyla yapıldıysa o eşin mülkiyetine geçer. Mal ayrılığı sözleşmesinde ortak mülkiyet kararlaştırılmadıysa ev, ödemeyi yapan eşe aittir. İspat yapılamazsa ev paylı mülkiyet kabul edilir.
8. Mal ayrılığı sözleşmesi iptal edilebilir mi?
Tarafların ortak iradesiyle mal rejimi değiştirilebilir. Mal ayrılığı sözleşmesi iptal edilmek istenirse, yine noter aracılığıyla yeni bir mal rejimi (örn. edinilmiş mallara katılma rejimi) seçilebilir.
9. Mal ayrılığı sözleşmesi miras üzerinde etkili olur mu?
Sözleşme, sadece evlilik süresince edinilen mallar üzerinde geçerlidir. Eşlerden biri vefat ettiğinde, hayatta kalan eş yasal miras hakkını almaya devam eder. Sözleşme miras paylarını doğrudan etkilemez.
10. Mal ayrılığı sözleşmesi sadece zengin çiftler için midir?
Hayır. Mal ayrılığı sözleşmesi, maddi durumu fark etmeksizin tüm eşlerin ekonomik haklarını korumak ve belirsizlikleri önlemek adına yapılabilir. Taraflar arasında güveni güçlendirir, olası uyuşmazlıklarda netlik sağlar.
Mal ayrılığı sözleşmesi, evlilik sürecinde tarafların ekonomik haklarını koruma altına alarak olası anlaşmazlıkların önüne geçilmesini sağlar. Gerek evlilik öncesi gerek evlilik sırasında yapılabilecek bu sözleşme sayesinde taraflar, mal varlıklarıyla ilgili belirsizlikleri ortadan kaldırabilir.
Siz de kendi hukuki durumunuza en uygun mal rejimini belirlemek ve sözleşme hazırlığı sürecinde profesyonel destek almak isterseniz, alanında uzman bir avukata danışmanızda fayda vardır. Avukat Ümit Çelebi ile iletişime geçerek sürecin sağlıklı ilerlemesini güvence altına alabilirsiniz.
Diğer hukuki içeriklerimize göz atmak isterseniz blog sayfamızı ziyaret etmeyi unutmayın. Adalet Bakanlığı’nın web sitesine de ‘buraya’ tıklayarak ulaşabilirsiniz.
